Nhân dịp đầu xuân mới Giáp Thìn 2024, phóng viên Báo Điện tử VOV đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc về chính sách tài khóa năm 2024 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn. Cùng với đó, là giải pháp đảm bảo đạt mục tiêu thu ngân sách.

PV: Bộ trưởng đánh giá như thế nào về tình hình thực hiện nhiệm vụ tài chính – ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2023? Theo Bộ trưởng, đâu là dấu ấn đặc biệt nhất trong công tác điều hành NSNN năm vừa qua?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Năm 2023, tình hình chính trị, kinh tế - xã hội thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ đến sự hồi phục và đà tăng trưởng kinh tế trong nước. Tuy nhiên,ngành Tài chính đã chủ động nỗ lực, quyết liệt thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao.

Trước tiên là về công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế. Đây là nhiệm vụ được Bộ Tài chính luôn coi trọng, thực hiện chủ động, đáp ứng được yêu cầu về tiến độ, đảm bảo chất lượng, thể chế hóa các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và hội nhập quốc tế. Qua đó, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về tài chính, giúp cho công tác quản lý tài chính - NSNN ngày càng minh bạch, chặt chẽ và hiệu quả.

Về điều hành NSNN, thực hiện điều hành chính sách tài khóa mở rộng, linh hoạt, có trọng tâm, trọng điểm. Trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn sau dịch, sức chống chịu của doanh nghiệp đến hạn, với tinh thần luôn đồng hành, chia sẻ cùng doanh nghiệp, người dân, Bộ Tài chính đã chủ động tham mưu trình Chính phủ, UBTVQH và Quốc hội ban hành đồng bộ, kịp thời nhiều giải pháp miễn, giảm, giãn các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản thu ngân sách nhà nước khác nhằm tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, khơi thông dòng tiền cho doanh nghiệp, hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nuôi dưỡng nguồn thu cho NSNN.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, Quốc hội thông qua Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu và sẽ áp dụng tại Việt Nam từ năm 2024. Điều này cho thấy sự chủ động của Việt Nam khi tham gia sân chơi lớn của quốc tế, khẳng định quyền thu thuế đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam theo quy định quốc tế và pháp luật trong nước.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã chỉ đạo cơ quan thuế, hải quan tăng cường quản lý thu thông qua việc ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống dữ liệu lớn để quản lý thu, quản trị rủi ro, chống gian lận trong sử dụng hóa đơn, hoàn thuế giá trị tăng, đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thu cho ngân sách nhà nước. Nhờ đó, ước thu NSNN năm 2023 vượt khoảng 5% so với dự toán; kể cả số thuế miễn giảm thì thu ngân sách năm nay vượt khoảng 9-10% so với dự toán Quốc hội giao.

Về chi NSNN, Bộ Tài chính đã phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương quản lý chi NSNN chặt chẽ, triệt để tiết kiệm, hiệu quả. Đồng thời, tham mưu Chính phủ chỉ đạo thực hiện quyết liệt các giải pháp đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công nguồn NSNN, vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia, tạo động lực thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, triệt để tiết kiệm các khoản chi thường xuyên, rà soát, sắp xếp các nhiệm vụ chi, cắt giảm các khoản chi chưa thực sự cần thiết, cấp bách, điều hành chi chặt chẽ trong phạm vi dự toán và khả năng thu ngân sách các cấp.

Trong năm 2023, chúng ta đã cân đối, đảm bảo nguồn lực thực hiện nâng lương cơ sở từ mức 1,49 triệu đồng/tháng lên mức 1,8 triệu đồng/tháng (tăng 21%) từ ngày 1/7/2023. Việc này vô cùng ý nghĩa do 3 năm qua do tác động của dịch Covid-19, kinh tế tài chính ngân sách còn khó khăn lại phải dồn sức cho phòng chống dịch nên chưa thực hiện cải cách tiền lương được, vì vậy đời sống một bộ phận cán bộ công chức gặp khó khăn. Đây cũng là tiền đề quan trọng để năm 2024 chúng ta tiếp tục thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW.

Nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ khoảng 34% GDP, thấp hơn nhiều so với trần 50%. Cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, nợ nước ngoài giảm dần. Với mức nợ thấp so với trần như hiện nay và cơ cấu nợ thuận lợi sau một thời gian Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ cơ cấu lại nợ công, Việt Nam có nhiều dư địa vay nợ công để triển khai vay vốn cho những dự án lớn là động lực của nền kinh tế, tạo ra hiệu quả kinh tế nhanh nhất và bền vững nhất.

Các thị trường tài chính tiếp tục được củng cố, tháo gỡ, xử ký kịp thời khó khăn vướng mắc để ngày càng phát triển lành mạnh, công khai, minh bạch. Đối với thị trường chứng khoán, chúng tôi tiếp tục hoàn thiện các đề án lớn về chiến lược phát triển, cơ cấu lại TTCK, thành lập sàn giao dịch vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo... Đồng thời, đã tích cực làm việc với các tổ chức xếp hạng thị trường như FTSE Russell và MSCI nhằm tiếp tục đẩy nhanh quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Bên cạnh đó, tiếp tục tăng cường công tác quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra các công ty đại chúng và tổ chức kinh doanh chứng khoán, phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, thao túng giá,... nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của thị trường.

Cùng với đó, các công tác khác của ngành cũng được tích cực triển khai tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của ngành. Giá cả và thị trường giá cả được điều hành linh hoạt, góp phần kiểm soát lạm phát, giảm chi phí cho doanh nghiệp và người dân; Tập trung, rà soát hoàn thiện pháp luật về tài sản công và đẩy nhanh tiến độ sắp xếp lại, xử lý nhà đất; Nhiều hoạt động hợp tác tài chính quốc tế được thúc đẩy đã góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; Tích cực cải cách thủ tục hành chính góp phần hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và các tổ chức thuận tiện trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí; Kỷ cương, kỷ luật tài chính được tăng cường.

PV: Như Bộ trưởng chia sẻ, kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát, Bộ Tài chính đề xuất, thực hiện nhiều chính sách tài khóa tạo động lực phục hồi sản xuất, kinh doanh. Vậy năm 2024, Bộ Tài chính sẽ có những chính sách gì để tiếp tục hỗ trợ người dân, doanh nghiệp?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc : Kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát, từ năm 2020 tới nay, Bộ Tài chính đề xuất chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp với tổng quy mô hỗ trợ khoảng 700.000 tỷ đồng. Số tiền hỗ trợ này gồm: gia hạn, miễn, giảm các khoản thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế nhập khẩu, thuế bảo vệ môi trường, cùng nhiều khoản phí, lệ phí để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế.

Trong đó, quy mô các giải pháp hỗ trợ năm 2020 khoảng 129 nghìn tỷ đồng, năm 2021 khoảng 145 nghìn tỷ đồng, năm 2022 khoảng 233 nghìn tỷ đồng. Năm 2023, tổng giá trị hỗ trợ dự kiến khoảng 200 nghìn tỷ đồng. Đây là các chính sách miễn giảm thuế phí lớn nhất trong lịch sử.

Năm 2024 với dự báo nền kinh tế vẫn còn khó khăn, Bộ Tài chính triển khai hiệu quả chính sách đã ban hành, gồm: giảm thuế VAT 2% để nhanh chóng đi vào cuộc sống, đến ngay với các đối tượng gặp khó khăn, cần hỗ trợ. Dự kiến thực hiện giải pháp này số tiền thuế được giảm khoảng 25 nghìn tỷ đồng. Giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu, mỡ nhờn như đã áp dụng của năm 2023. Dự kiến, chính sách này sẽ khoảng 42,5 nghìn tỷ đồng.

Bộ Tài chính cũng ban hành thông tư quy định về phí, lệ phí nhằm khuyến khích sử dụng dịch vụ công trực tuyến, áp dụng đến hết năm 2025. Với mức giảm phí, lệ phí từ 10% đến 50%, dự kiến chính sách này sẽ hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khoảng 100 tỷ đồng/năm. Chúng tôi sẽ theo dõi sát tình hình thực tế để nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hỗ trợ tiếp theo để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

PV: Thưa Bộ trưởng! Bên cạnh miễn giảm thuế phí, việc cải cách thủ tục hành chính, nhất là chính sách thuế, hải quan liên quan “sát sườn” với người dân, doanh nghiệp. Năm 2024, Bộ Tài chính sẽ có cải cách gì trong lĩnh vực này để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc : Năm 2024 nền kinh tế tiếp tục khó khăn, sản xuất kinh doanh tăng trưởng thấp, lãi suất, nợ xấu cao. Tăng trưởng bất động sản, sản xuất kinh doanh, giải ngân đầu tư công chưa đạt như kỳ vọng. Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính tiếp tục cải cách trên mọi mặt công tác, gồm: hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy, cải cách thủ tục hành chính theo hướng toàn diện và hiệu quả hơn, tiếp tục đẩy mạnh hiện đại hoá các lĩnh vực của ngành tài chính.

Đặc biệt, thuế, hải quan vốn được xem là lĩnh vực tác động trực tiếp tới doanh nghiệp, người dân. Để tạo thuận lợi, tiết giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp, Bộ Tài chính tập trung phát triển, áp dụng công nghệ thông tin. Ví dụ, chỉ 2 ngày không thông quan, không nộp thuế sẽ tác động với doanh nghiệp, người dân. Vì vậy, việc cải cách, áp dụng công nghệ thông tin rất quan trọng.

Chúng tôi triển khai hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng, kho, bãi, góp phần đơn giản hóa thủ tục hải quan và giảm tiếp xúc giữa doanh nghiệp và cán bộ hải quan, giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp. Đã có trên 99% thủ tục hải quan thực hiện phương thức điện tử thông qua Hệ thống thông quan tự động. Ngành hải quan phối hợp với 13 bộ, ngành để thực hiện 250 thủ tục hành chính về quản lý, kiểm tra chuyên ngành với trên 6,67 triệu bộ hồ sơ của hơn 64,7 nghìn doanh nghiệp xử lý thông qua Cơ chế một cửa quốc gia.

Ngành thuế triển khai Ứng dụng quản lý thuế tập trung – TMS, thay thế 16 ứng dụng hỗ trợ công tác quản lý thuế đang triển khai phân tán. Đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc truy vết, xác định chuỗi liên kết và hoàn thuế giá trị gia tăng, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Bộ Tài chính chỉ đạo cơ quan thuế cần tiếp tục mở rộng các dịch vụ thuế điện tử với mục tiêu “Lấy người nộp thuế là trung tâm phục vụ”; hỗ trợ người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ thuế nhanh chóng, thuận tiện.

PV: Năm 2023 đã khép lại, vượt qua những khó khăn, ngành Tài chính đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Dự báo kinh tế thế giới và trong nước năm 2024 sẽ còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, Bộ trưởng đặt kỳ vọng gì về nền kinh tế năm tới và Bộ sẽ tiếp tục có tham mưu gì cho Chính phủ trong điều hành chính sách tài chính – NSNN?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Năm 2024 được dự báo khó khăn nhiều hơn thuận lợi. Trong khi đó, nhiệm vụ đặt ra đối với ngành Tài chính hết sức nặng nề: Dự toán thu ngân sách nhà nước 1,7 triệu tỷ đồng; Dự toán chi 2,1 triệu tỷ đồng; Bội chi 399,4 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 3,6% GDP.

Để đạt nhiệm vụ này, Bộ Tài chính thường xuyên theo dõi, dự báo đúng tình hình kinh tế thế giới và trong nước, không để bị động, bất ngờ. Tập trung điều hành chính sách tài khóa chủ động, hợp lý, linh hoạt, hiệu quả. Phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế khác nhằm giữ vững nền tảng kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững các lĩnh vực kinh tế, xã hội.

Cùng với đó, Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật về thu ngân sách, tăng cường quản lý thu, phấn đấu hoàn thành dự toán thu. Tạo thuận lợi cho người nộp thuế, mở rộng cơ sở thuế, đảm bảo tính đồng bộ của pháp luật và phù hợp với thông lệ quốc tế. Quyết liệt công tác quản lý thuế, chống thất thu thuế, chống chuyển giá, thu hồi nợ thuế đúng, đủ, theo kịp yêu cầu phát sinh từ thực tiễn trong nền kinh tế số, giao dịch xuyên biên giới….

Chúng tôi sẽ quản lý chi ngân sách nhà nước chặt chẽ, tăng cường tiết kiệm chi, nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ, sử dụng ngân sách. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính; tiếp tục cơ cấu lại chi đầu tư công. Tập trung nguồn lực bố trí cho các nhiệm vụ quan trọng, cấp bách các công trình trọng điểm quốc gia. Phấn đấu giải ngân đầu tư công cao hơn năm trước, hạn chế tối đa tình trạng chuyển nguồn.

Bộ Tài chính đảm bảo sự vận hành ổn định, an toàn của thị trường tài chính và dịch vụ tài chính; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật đảm bảo chặt chẽ, đồng bộ; tháo gỡ khó khăn, phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng, tín dụng, chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, bảo hiểm.

Bên cạnh đó, thực hiện quyết liệt, thực chất, có hiệu quả tái cơ cấu doanh nghiệp, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước gắn với đổi mới quản trị theo các chuẩn mực tiên tiến. Cải thiện thực chất môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đồng thời, tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đổi mới cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công lập cùng với việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính, ngân sách trong thực thi công vụ.

Về lâu dài, quán triệt các chủ trương, định hướng đã được đề ra tại các Nghị quyết của Đảng, của Quốc hội, Bộ Tài chính đã và đang nghiên cứu, tham mưu với các cấp có thẩm quyền nhằm hoàn thiện đồng bộ hệ thống chính sách thuế phù hợp với các tiêu chuẩn của hệ thống thuế tốt theo thông lệ quốc tế. Từ đó đáp ứng yêu cầu về nguồn lực để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030. Ngành Tài chính hướng tới hệ thống thuế đồng bộ, có cơ cấu bền vững, bảo đảm huy động hợp lý các nguồn lực cho ngân sách nhà nước. Đồng thời, góp phần tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, công bằng, đảm bảo tính bền vững của nền kinh tế.

PV: Vâng, xin cảm ơn Bộ trưởng!