Sếp đáng sợ kiểu Elon Musk: Tự cho mình tham gia vào mọi dự án, yêu cầu kỹ sư bỏ bớt phần cứng của tên lửa... vì xấu, nhân viên chỉ mong CEO đừng đến công ty

SpaceX và Tesla đều là 2 công ty do Elon Musk làm Giám đốc điều hành (CEO). Tuy nhiên, tình huống ở 2 công ty này đang đối lập nhau hoàn toàn.

Nếu như SpaceX đạt được các mục tiêu đề ra thì Tesla lại gây thất vọng ở nhiều hạng mục. Một bên đang huy động vốn với mức định giá ngày càng cao còn bên kia chứng kiến vốn hóa thị trường rơi tự do. Một công ty đang có một giám đốc điều hành số 2 có năng lực cao giúp doanh nghiệp đi đúng hướng, công ty còn lại đang cân nhắc về kế hoạch tìm lãnh đạo kế nhiệm.

Trong khi Tesla đã lụi tàn kể từ khi ông chủ Elon Musk bắt tay vào việc tiếp quản Twitter thì dường như SpaceX đang phát triển mạnh mẽ. Một số người thậm chí còn cho rằng SpaceX có được điều này là “do”, chứ không phải “mặc dù”, CEO Musk đang đóng vai trò kém tích cực hơn.

SpaceX đang chuẩn bị cho một năm bước ngoặt với mục tiêu thực hiện tới 100 chuyến bay vào không gian. Với tốc độ đó, cứ khoảng ba ngày rưỡi lại có 1 chuyến so với mức sáu ngày một lần mà công ty đã thực hiện vào năm 2022.

Ngay sau tháng 3, công ty sẽ thử thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian thương mại đầu tiên, nơi các phi hành gia sẽ treo lủng lẳng trên một con tàu Dragon cách khoảng 700 kilômét (435 dặm) phía trên Trái đất. Và công ty cũng sẽ sớm cố gắng tiếp cận quỹ đạo lần đầu tiên với thứ mà họ ca ngợi là tên lửa mạnh nhất từ trước đến nay: Starship - phương tiện phóng dự định một ngày nào đó sẽ chạm tới mặt trăng và sao Hỏa.

SpaceX gần đây được định giá khoảng 140 tỷ USD và họ đã thực hiện mọi hoạt động này với việc Giám đốc điều hành Musk ít hiện diện hơn và ủy quyền cho Gwynne Shotwell, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của SpaceX. Kể từ khi kết thúc thương vụ mua lại Twitter vào cuối tháng 10, Musk đã bận tâm đến việc khắc phục các vấn đề về hoạt động và kỹ thuật tại công ty mạng truyền thông xã hội có trụ sở tại San Francisco. Theo nguồn tin từ một số nhân viên, Musk bắt đầu giảm bớt sự tham gia vào các vấn đề điều hành hàng ngày tại SpaceX.

Những người này mô tả Musk là công cụ quan trọng trong việc thiết lập tầm nhìn dài hạn cho công ty, bao gồm cả mục tiêu lên sao Hỏa. Họ nói rằng sự chú ý hàng ngày của CEO là không cần thiết - chẳng hạn như quy trình làm việc cho các lần phóng Falcon 9 đã trở nên khá chuẩn hóa trong những năm qua. Hiện SpaceX và Musk không trả lời yêu cầu bình luận cho câu chuyện này.

ÁP LỰC KHI SẾP KỀ BÊN

Các cựu nhân viên cho biết khi Musk quá tập trung vào các hoạt động hàng ngày, điều đó thường có thể dẫn đến việc họ phải làm thêm việc. Musk thường tự đưa mình vào tham gia vào các dự án và đôi khi yêu cầu những thay đổi vô lý, vì những lý do tùy tiện.

Chẳng hạn, các nhân viên hiện tại và trước đây mô tả những lần mà Musk cho rằng một số phần cứng nhất định có quá nhiều ống, đầu nối hoặc dây điện, hoặc nói chung là không phù hợp với thẩm mỹ thiết kế ưa thích của ông ấy. Sau đó, Musk yêu cầu nhân viên làm lại và đơn giản hóa hệ thống, khiến nhân viên dành thời gian giải thích lý do tại sao một số bộ phận tồn tại hoặc kích hoạt các thiết kế lại lớn và công việc có thể mất hàng tuần để hoàn thành. Đôi khi, công việc đó cuối cùng còn bị đảo ngược khi các thành phần bị loại bỏ cuối cùng lại cần thiết cho thiết kế cuối cùng.

Một cựu nhân viên cho biết công ty đôi khi sẽ phải ngưng tuyển dụng định kỳ khi Musk chuyển sự chú ý của mình sang SpaceX, vì ông ấy sẽ muốn có tiếng nói cuối cùng đối với tất cả nhân sự mới. Ví dụ, vào cuối năm 2021, nhiều nhân viên cũ nói rằng Musk quyết định rằng công ty có quá nhiều nhân viên và cần phải thu hẹp quy mô.

Trước đây, ông yêu cầu các nhà quản lý tuyển dụng phải chứng minh sự khác biệt của ứng viên, khiến nhóm tuyển dụng phải thử nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm cả việc yêu cầu điểm SAT của ứng viên. Trong những khoảng thời gian như vậy, rất hiếm có người được tuyển vì khó có thể đạt được sự chấp thuận của Musk.

Một cựu nhân viên khác đã mô tả một cuộc họp cuối tuần căng thẳng trước khi SpaceX lần đầu tiên chở hành khách là con người. Khi ấy, công ty đang trong một cuộc chạy đua gay gắt với Boeing để trở thành người đầu tiên đưa các phi hành gia của NASA lên trạm vũ trụ.

Một tối thứ sáu nọ, Musk gửi email cho nhóm làm việc trên phi hành đoàn Dragon - tàu vũ trụ chở khách của SpaceX - để đến họp khẩn vào sáng hôm sau, sớm ngày thứ bảy. Khi Musk đến muộn, ông nhanh chóng nói với nhóm rằng thời gian phóng không thể thay đổi và tất cả họ phải làm việc chăm chỉ nhất có thể để bám sát lịch trình. Musk cũng nói với nhóm rằng có quá nhiều người làm việc trong dự án này. Cuộc trò chuyện ngắn ngủi đã khiến các thành viên trong nhóm bối rối, những người đang cố gắng ưu tiên thực hiện nhiệm vụ một cách an toàn nhất có thể.

Với những câu chuyện như vậy, một số nhân viên hiện tại bày tỏ sự nhẹ nhõm về sự tập trung gần đây của Musk vào Twitter. Khi CEO vắng mặt, hầu hết các giám đốc điều hành của SpaceX đều báo cáo với Shotwell. Quản trị viên NASA Bill Nelson cho biết vào tháng 12 rằng ông đã nói chuyện với COO về việc liệu việc mua lại Twitter của Musk có làm ảnh hưởng tới công việc của SpaceX hay không. Nelson nói: “Bà ấy đảm bảo với tôi rằng điều đó sẽ không làm xao lãng sứ mệnh của SpaceX”.

Nhiệm vụ “làm cho nhân loại trở nên đa hành tinh” hiện đang được tiến hành ở Boca Chica, Texas, nơi SpaceX đang tạo ra Starship. Shotwell đã giám sát dự án ở mức độ cao hơn trong những tháng gần đây cùng với Mark Juncosa, phó chủ tịch phụ trách kỹ thuật phương tiện của công ty.

Theo một số nhân viên, trong những ngày đầu của chương trình Starship, Musk thường xuyên có mặt tại cơ sở sản xuất Starbase của SpaceX ở Boca Chica, đôi khi đích thân giám sát lịch trình và yêu cầu thay đổi thiết kế. Giờ đây, Juncosa, người trước đây phụ trách sáng kiến internet từ không gian Starlink của SpaceX, đã đảm nhận vai trò đó, giám sát quá trình phát triển phần cứng và lịch trình của chương trình.

Trong khi đó, máy bay riêng của Musk đã không đến sân bay gần Starbase kể từ ngày 14/10, khoảng hai tuần trước khi ông hoàn tất thương vụ mua lại Twitter.

Theo các nhân viên hiện tại, việc Juncosa tiếp quản các trách nhiệm của Starship trùng hợp với việc tăng cường tập trung vào độ tin cậy của việc phóng và thử nghiệm giảm thiểu rủi ro nhiều hơn. Những năm đầu tiên trong quá trình phát triển phương tiện này rủi ro hơn, với việc SpaceX thực hiện nhiều chuyến bay thử nghiệm dưới quỹ đạo vài tháng một lần, một số kết thúc bằng các vụ hạ cánh va chạm làm rơi vãi các mảnh vỡ trên các vùng đất ngập nước gần đó.

Vào cùng ngày Musk kết thúc việc mua lại Twitter, Bloomberg đã báo cáo về một sự cố thử nghiệm tại Starbase hai tuần trước đó có thể khiến khoảng hai chục thành viên phi hành đoàn bị thương. Thông tin này làm dấy lên lo ngại về việc các công nhân đã vội vã và cắt giảm các bộ phận, linh kiện nào đó dẫn tới hậu quả không mong muốn.

Kể từ chuyến bay của Starship vào tháng 5/2021 kết thúc bằng một lần hạ cánh thành công, SpaceX đã không thực hiện một lần phóng thử nghiệm nào khác. Chuyến bay quan trọng tiếp theo sẽ là nỗ lực phóng lên quỹ đạo đầu tiên của Starship - một cột mốc quan trọng đã nhiều lần bị trì hoãn. Gần đây, Musk đã gợi ý rằng điều này có thể xảy ra sớm nhất là vào tháng 2 hoặc tháng 3, mặc dù những dự đoán về ngày phóng của ông thường rất tham vọng.

Độ tin cậy sẽ là chìa khóa để Starship tiến lên phía trước, vì nó được thiết lập để đóng một vai trò quan trọng trong chiến dịch của NASA nhằm đưa con người trở lại mặt trăng lần đầu tiên sau 50 năm. Cơ quan này đã chọn Starship để chở các phi hành gia đến và đi từ bề mặt mặt trăng trong các sứ mệnh dự kiến sớm nhất là vào đầu năm 2025. SpaceX có những kế hoạch lớn của riêng mình cho tên lửa, bao gồm cả việc sử dụng Starship để phóng các vệ tinh internet Starlink trong tương lai.

Nhờ các giám đốc điều hành giỏi đằng sau Musk, SpaceX có thể tiến lên phía trước với tốc độ nhanh mà không cần Musk xuất hiện. Nhưng vào cuối ngày, họ chịu trách nhiệm thực hiện tầm nhìn của anh ấy. Và đó chỉ là vấn đề thời gian cho đến khi anh ấy trở lại.

Nguồn: Bloomberg

Phương Linh